جوان آنلاین: همایش «جهان نوجوان» که دفتر داستان مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری طی یک سال گذشته برگزار کرده است و با سلسله نشست‌های تخصصی‌اش ادامه یافته، تلاشی برای پیوند میان نویسنده، منتقد، روانشناس و خود نوجوان است؛ حرکتی که می‌کوشد ادبیات نوجوان را از سطح سرگرمی و شعار فراتر ببرد و آن را به آینه‌ای از مسائل و دغدغه‌های نسل امروز بدل کند.
جهان نوجوان؛ نوآوری در بستر گفتوگو
همایش «جهان نوجوان» که در سال جاری از سوی دفتر ادبیات داستانی مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری برگزار شد، با تأکید بر سه محور «نظام مسائل نوجوان»، «آسیب‌شناسی وضعیت رمان نوجوان» و «مخاطب‌شناسی در رمان نوجوان» تلاش کرد فاصله میان نیاز‌های عینی نسل نوجوان و ساختار تولید ادبی را کوتاه‌تر کند.
این همایش علاوه بر بخش افتتاحیه و کارگاه‌ها، سلسله نشست‌های تخصصی ماهانه‌ای را نیز تحت عنوان «نشست‌های تخصصی جهان نوجوان» با همکاری مرکز فرهنگی کارستان بهارستان آغاز کرد. در هر نشست، یک رمان نوجوان محور گفتوگو قرار می‌گیرد، نویسنده اثر درباره انگیزه‌ها و شیوه نگارش سخن می‌گوید و روانشناس یا پژوهشگر ابعاد موضوعی اثر را واکاوی می‌کند.
از جمله این نشست‌ها می‌توان به «فانتزی در ادبیات نوجوان» با محور رمان «شبح شناور» اثر محمدرضا شمس، نشست «نوجوان و امید» با محور کتاب «پرژنیوم» نوشته ریحانه جعفری و نشست «نوجوان و مسئله هویت» اشاره کرد. این ساختار ترکیبی (همایش‌های دوره‌ای و نشست‌های منظم ماهانه) باعث شد جهان نوجوان از یک رویداد گذرا فراتر رود و به جریانی زنده و گفت‌وگومحور در عرصه ادبیات نوجوان بدل شود.
مزیت‌ها و نقاط قوت ۱. گفتمان میان‌رشته‌ای
حضور همزمان نویسندگان، روانشناسان و منتقدان ادبی، امکان بررسی آثار نوجوان را از چند منظر فراهم کرده است؛ از فرم و ساختار تا تحلیل روانشناختی و اجتماعی.
۲. رساندن صدای نوجوان به تولیدکننده
در تمامی نشست‌ها نوجوانان نیز حضور دارند تا بازخورد مستقیم از مخاطب اصلی دریافت شود؛ پلی میان تجربه نویسنده و جهان واقعی نسل نوجوان.
۳. پایداری و استمرار
این نشست‌ها برخلاف همایش‌های تک‌روزه، بستری برای ارزیابی و بازنگری مداوم فراهم کرده‌اند و مسیر رشد کیفی ادبیات نوجوان را پایدارتر ساخته‌اند.
۴. آگاهی‌افزایی در میان نویسندگان
نویسندگان جوان در این نشست‌ها با دغدغه‌های روانی و اجتماعی نوجوانان امروز آشنا می‌شوند و این شناخت به خلق آثاری باورپذیرتر می‌انجامد.
۵. بازسازی شبکه نویسندگی نوجوان
گردهمایی نویسندگان از شهر‌های مختلف در این مجموعه نشست‌ها به شکل‌گیری شبکه‌ای تازه از ارتباطات حرفه‌ای و هم‌افزایی ادبی انجامیده است.
ضرورت این نوع فعالیت‌ها در ادبیات نوجوان
در جهانی که نوجوانانش هر روز در معرض امواج تازه‌ای از رسانه، بحران و تغییرات فرهنگی‌اند، ادبیات نمی‌تواند بی‌ارتباط با واقعیت آنها بماند. ادبیات نوجوان برای بقا و تأثیرگذاری، نیازمند شناخت روزآمد از ذهن، زبان و زیست نوجوان است.
نشست‌هایی، چون «جهان نوجوان» می‌توانند مانع از تکرار کلیشه‌ها و سطحی‌نگری در آثار شوند و راه را برای پرداختن به موضوعاتی واقعی‌تر مانند هویت، امید، عدالت، تنهایی، فضای مجازی و دغدغه‌های اجتماعی هموار کنند. این گفت‌و‌گو‌ها ادبیات نوجوان را از قالب سرگرمی صرف بیرون می‌کشند و آن را به ابزاری فرهنگی برای رشد و آگاهی بدل می‌کنند.
از سوی دیگر، نوجوان امروز، خواننده فردای ادبیات بزرگسال است. اگر در دوره نوجوانی با متونی مواجه شود که او را جدی بگیرد و درکش کند، بی‌تردید در آینده نیز خواننده‌ای آگاه و پیگیر باقی خواهد ماند.
برای تداوم مسیر جهان نوجوان و گسترش تأثیرگذاری آن لازم است این جریان فرهنگی در مسیر تنوع و ارتباط بیشتر گام بردارد. گسترش نشست‌ها به حوزه‌هایی، چون فانتزی، علمی، تخیلی و ادبیات واقع‌گرا می‌تواند دامنه موضوعات و مخاطبان را وسیع‌تر کند و تجربه‌های تازه‌ای پیش روی نویسندگان بگذارد. از سوی دیگر، فراهم کردن امکان حضور آنلاین برای نویسندگان و پژوهشگران سراسر کشور به ویژه از استان‌ها و شهر‌های دورتر، حلقه ارتباطی این مجموعه را تقویت خواهد کرد و به شکل‌گیری شبکه‌ای ملی از نویسندگان نوجوان کمک می‌کند. پیوند این نشست‌ها با مدارس، کتابخانه‌ها و مربیان پرورشی نیز می‌تواند دامنه اثرگذاری جهان نوجوان را از فضای محدود همایش‌ها به بستر آموزشی و تربیتی گسترش دهد و زمینه گفت‌وگوی مستقیم میان نویسندگان و نوجوانان را فراهم آورد. در نهایت، مستندسازی و انتشار منظم گزارش‌ها و تحلیل‌های این نشست‌ها ضرورتی است که می‌تواند دستاورد‌های فکری و تجربی آن را ثبت کند و برای آموزش و پژوهش در حوزه ادبیات نوجوان به منبعی مرجع و الهام‌بخش بدل شود.
جهان نوجوان را می‌توان یکی از موفق‌ترین تجربه‌های سال‌های اخیر در پیوند میان نظریه و عمل در ادبیات نوجوان دانست؛ حرکتی که با گفتوگو، تبادل تجربه و تأمل در جهان زیسته نوجوانان به دنبال شکل‌دهی به نسلی تازه از نویسندگان و خوانندگان متعهد است. اگر این جریان استمرار یابد، بی‌تردید می‌تواند چشم‌اندازی تازه در آینده ادبیات ایران بگشاید؛ جایی که نوجوان، نه فقط مخاطب، بلکه هم‌سخن و هم‌خالق ادبیات خواهد بود.
